Ngày 25 tháng 11 năm 2024, Đức Giáo hoàng Phanxicô chính thức công bố: “Cha Trương Bửu Diệp đã bị giết vì lòng thù ghét đức tin.”
Lời tuyên bố ngắn gọn ấy khép lại hơn nửa thế kỷ tranh luận, đồng thời mở ra một trang mới trong hành trình tôn vinh vị linh mục được hàng triệu người Việt Nam, cả lương lẫn giáo, yêu mến và tôn kính.

Tử đạo – không chỉ là cái chết, mà là lời chứng sống động cho đức tin

Trong truyền thống Kitô giáo, tử đạo (martyr) không đơn thuần là việc bị giết hại, mà là chết vì lòng trung thành tuyệt đối với đức tin. Giáo luật gọi đó là “odium fidei” bị giết vì lòng thù ghét đức tin. Một người được công nhận là tử đạo khi cái chết của họ không vì chính trị, không vì lợi ích cá nhân, mà hoàn toàn vì chọn trung thành với Tin Mừng.

Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp đã đáp ứng trọn vẹn điều đó. Khi biến động năm 1946 bùng nổ, nhiều người khuyên ngài tạm lánh đi để bảo toàn tính mạng. Nhưng ngài nói: “Sống chết tôi ở giữa họ đạo. Ai muốn giết thì giết tôi đây.”

Và ngài đã giữ lời.

Cái chết vì đức tin và vì người nghèo

Cuộc điều tra chính thức của Giáo phận Cần Thơ (2011–2017), được Tòa Thánh Vatican phê chuẩn, đã xác định rõ: Cha Diệp bị hai lính Nhật đào ngũ sát hại tại Cây Gừa, Bạc Liêu, ngày 12 tháng 3 năm 1946.
Ngài bị giết không vì chính trị, mà vì lòng hận thù mù quáng những kẻ coi người Kitô hữu là “theo đạo của Tây.” Ngài trở thành nạn nhân vì bảo vệ người dân, bảo vệ niềm tin và công lý giữa thời loạn.

Điều đặc biệt, Cha Diệp không chết để chống lại ai, mà chết để bảo vệ những ai không thể tự vệ.
Khi binh lính kéo đến, ngài xin tha cho giáo dân bị bắt, tự nguyện đứng ra chịu chết thay. Cái chết ấy mang trọn tinh thần của Chúa Giêsu: “Mục tử tốt lành hy sinh mạng sống vì đoàn chiên.”

Vị tử đạo của lòng nhân ái

Từ trước đến nay, lòng sùng kính Cha Trương Bửu Diệp không xuất phát từ một chiến công hay phép lạ cụ thể, mà từ một đời sống chan chứa yêu thương.
Ngài giúp người nghèo không phân biệt lương giáo, lo cho trẻ mồ côi, chia lúa gạo cho người tản cư trong nạn đói 1945.
Trong mắt mọi người, ngài là “linh mục của người nghèo” hình ảnh của tình thương và công bằng.

Đức Hồng y Phạm Minh Mẫn từng nói: “Ngài là mục tử tốt lành, yêu thương, phục vụ, và sống chết với đoàn chiên.”

Cái chết của Cha Diệp không chỉ là bi kịch, mà là đỉnh cao của tình yêu Kitô giáo – một tình yêu vượt qua biên giới tôn giáo và thời đại.

Ý nghĩa cho người tín hữu hôm nay

Ngày nay, khi nhắc đến Cha Phanxicô Xaviê Trương Bửu Diệp, người ta không chỉ nhớ về một cái chết anh hùng, mà còn về một mẫu gương sống Tin Mừng giữa thế giới đầy chia rẽ.
Ngài dạy rằng đức tin không chỉ là những lời cầu nguyện trong nhà thờ, mà là can đảm yêu thương và bảo vệ sự thiện đến cùng, dù phải trả giá bằng mạng sống.

Cha Diệp vị tử đạo của lòng nhân ái vẫn đang hiện diện giữa chúng ta, trong lời cầu nguyện của người nghèo, trong lòng biết ơn của những ai được ơn lành nơi mộ ngài, và trong niềm tin rằng:
Tình yêu mạnh hơn cái chết.