Trong suốt một trăm năm mươi năm qua, Huấn quyền của Giáo Hội đã liên tục đọc lại mặc khải Kitô giáo trong bối cảnh của những biến động xã hội, lao động, kinh tế và văn hóa hiện đại. Từ đó, Giáo Hội cất lên tiếng nói ngôn sứ để tố cáo những bất công và vạch trần những cơ cấu tội đang gây ra nghèo đói và bất bình đẳng. Tông huấn Dilexi Te tái khẳng định rằng Hội Thánh không thể đứng bên lề trước những hệ thống gây ra đau khổ tập thể, nhưng phải làm chứng cho Tin Mừng của Đức Giêsu bằng cả lời nói và hành động ngôn sứ.

Từ Thông điệp Rerum Novarum của Đức Lêô XIII đến Caritas in Veritate của Đức Bênêđictô XVI, một dòng chảy liên tục của giáo huấn xã hội đã được hình thành. Rerum Novarum đánh dấu bước ngoặt khi lần đầu tiên Huấn quyền đối diện trực tiếp với vấn đề lao động trong bối cảnh công nghiệp hóa, tố giác tình trạng sống không thể chấp nhận của nhiều công nhân và kêu gọi thiết lập một trật tự xã hội công bằng. Thánh Gioan XXIII, trong Mater et Magistra, đã mở rộng tầm nhìn ấy lên bình diện toàn cầu, khẳng định rằng các quốc gia giàu có không thể dửng dưng trước cảnh đói nghèo cùng cực của những nước kém phát triển.

Công đồng Vaticanô II, qua Hiến chế Gaudium et Spes, đã đưa ra một nền tảng thần học quan trọng khi nhấn mạnh cùng đích phổ quát của của cải trần thế. “Khi sử dụng các sự vật, con người phải xem những của cải bên ngoài mà họ sở hữu cách hợp pháp không chỉ là của riêng mình nhưng còn là của chung người khác nữa.” Văn kiện cũng cảnh báo rằng nếu khía cạnh xã hội bị lãng quên, tư hữu có thể trở thành công cụ của tham lam và nguồn mạch của rối loạn nghiêm trọng. Tiếp nối đó, Thánh Phaolô VI trong Populorum Progressio đã khẳng định mạnh mẽ rằng không ai được phép giữ của dư thừa cho riêng mình khi người khác thiếu cả những nhu cầu tối thiểu của cuộc sống. Thánh Gioan Phaolô II trong Sollicitudo Rei Socialis đã đặt chọn lựa cho người nghèo vào trung tâm đời sống Kitô hữu, coi đó là một hình thức ưu tiên đặc biệt của đức ái.

Đức Bênêđictô XVI trong Caritas in Veritate đã làm nổi bật chiều kích chính trị của Học thuyết Xã hội, khi nhấn mạnh rằng yêu thương tha nhân cách hữu hiệu là bảo đảm cho thiện ích chung tương xứng với nhu cầu thực sự của họ. Ngài chỉ ra rằng nạn đói không phát sinh chủ yếu từ thiếu vật chất, mà từ sự thiếu hụt các nguồn lực xã hội, đặc biệt là các thiết chế công ích.

Tông huấn Dilexi Te tiếp nối truyền thống này khi sử dụng ngôn ngữ rõ ràng để tố giác những cơ cấu bất công trong thời đại hiện nay. Văn kiện nhấn mạnh đến “sự độc tài của một nền kinh tế sát hại”, vốn là hệ quả của các ý thức hệ tôn thờ thị trường tự trị và đầu cơ tài chính, khước từ vai trò của quốc gia trong việc bảo vệ công ích. Từ đó, một thứ chuyên chế vô hình và không thương xót được thiết lập, áp đặt quy luật của nó lên toàn xã hội. Hội nghị Medellín và Puebla của các Giám mục châu Mỹ Latinh đã gọi những cơ cấu bất công này là “tội xã hội”, vì chúng củng cố các “cơ cấu tội” trong xã hội và tạo ra một não trạng coi ích kỷ và dửng dưng là điều bình thường. Sự tha hóa này khiến nhiều người sống như thể người nghèo không hiện hữu, và hệ thống kinh tế hiện tại tiếp tục hy sinh đám đông để phục vụ nhu cầu của một thiểu số quyền thế.

Trước tình trạng này, Học thuyết Xã hội của Giáo Hội không chỉ dừng lại ở việc tố giác. Tông huấn kêu gọi hành động cụ thể nhằm chữa lành tận gốc các nguyên nhân cơ cấu của nghèo đói. Đây là một đòi hỏi khẩn thiết không thể trì hoãn. Giáo Hội mời gọi những người làm chính trị biết đối thoại chân thành và hiệu quả, vượt lên các giải pháp bề ngoài để tìm đến những thay đổi thực sự. Các chương trình trợ giúp xã hội được nhìn nhận là cần thiết nhưng không đủ, vì chúng chỉ là những biện pháp tạm thời.

Tông huấn cũng nhấn mạnh đến việc phục hồi phẩm giá luân lý và thiêng liêng của người nghèo. Người nghèo không chỉ là đối tượng trợ giúp, mà là những người mang một cái nhìn độc đáo không thể thiếu cho Giáo Hội và cho toàn thể nhân loại. Liên đới không chỉ là chia sẻ, mà còn là chiến đấu chống lại các nguyên nhân cơ cấu của nghèo đói, đối đầu với những hậu quả tàn phá của đế chế đồng tiền. Đối với Hội Thánh, mọi nỗ lực chính trị, kinh tế và văn hóa đều quy hướng về Nước Thiên Chúa, nơi tình huynh đệ phổ quát, công lý, hòa bình và phẩm giá được tỏ hiện.