Đức cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản sinh ngày 26 tháng 11 năm 1956 tại Tuy Hòa, tỉnh Phú Yên, trong một gia đình Công giáo đạo đức, là người con thứ bảy trong số chín anh chị em. Song thân của ngài là ông Vinh Sơn Nguyễn Văn Biện và bà Maria Hoàng Thị Lụa, gốc giáo xứ Thúy Lâm, Thanh Miện, Hải Dương – thuộc Giáo phận Hải Phòng.

Ngay từ thuở nhỏ, cậu bé Bản đã có lòng đạo đức và tinh thần phục vụ trong giáo xứ Tuy Hòa. Năm 1968, ngài gia nhập Tiểu chủng viện Làng Sông, mở đầu hành trình dấn thân trong ơn gọi linh mục. Sau năm 1975, dù trải qua nhiều khó khăn trong bối cảnh đất nước, chủng sinh Nguyễn Văn Bản vẫn kiên vững ơn gọi, tiếp tục theo học triết học và thần học tại Đại chủng viện Mằng Lăng (Qui Nhơn) đến năm 1988, rồi phục vụ mục vụ tại giáo xứ Tuy Hòa.

Linh mục và du học

Ngày 16 tháng 9 năm 1993, thầy phó tế Nguyễn Văn Bản được thụ phong linh mục bởi Đức cha Phaolô Huỳnh Đông Các, chính tòa Giáo phận Qui Nhơn. Sau khi chịu chức, cha Bản được bổ nhiệm làm linh mục phó xứ Tuy Hòa.

Ba năm sau, ngài được gửi đi du học tại Học viện Công giáo Paris (Pháp), nơi ngài tốt nghiệp với văn bằng Thạc sĩ Thần học (2005). Trở về Việt Nam, cha Bản được mời làm giáo sư Đại chủng viện Sao Biển – Nha Trang và phụ trách đào tạo chủng sinh của Giáo phận Qui Nhơn.

Năm 2008, cha Bản tham dự Thượng Hội đồng Giám mục Thế giới tại Rôma với vai trò chuyên gia cố vấn của Đức Hồng y Laurent Monsengwo Pasinya, một dấu ấn lớn cho tầm nhìn thần học sâu sắc của ngài.

Giám mục Ban Mê Thuột (2009–2022)

Ngày 21 tháng 2 năm 2009, Đức Giáo hoàng Biển Đức XVI bổ nhiệm linh mục Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản làm Giám mục chính tòa Giáo phận Ban Mê Thuột. Khẩu hiệu giám mục của ngài là “Spiritu ambulate” – “Hãy bước theo Thần Khí”, lấy cảm hứng từ thư Thánh Phaolô gửi tín hữu Galát (Gl 5,25).

Lễ tấn phong giám mục được cử hành ngày 12 tháng 5 năm 2009 tại Nhà thờ chính tòa Ban Mê Thuột, do Tổng Giám mục Stêphanô Nguyễn Như Thể (Huế) chủ phong, cùng hai giám mục phụ phong là Giuse Châu Ngọc Tri (Đà Nẵng) và Giuse Võ Đức Minh (Nha Trang).

Trong 13 năm phục vụ tại Ban Mê Thuột, Đức cha Vinh Sơn đã tận tâm trong việc xây dựng hiệp nhất, chăm lo cho các dân tộc thiểu số, khuyến khích phụng vụ bằng tiếng bản địa (Êđê, M’Nông, S’tiêng), cổ vũ ơn gọi linh mục tu sĩ, và phát triển giáo dục đức tin.
Dưới thời ngài, số linh mục tăng từ 105 lên 182, giáo dân tăng từ 372.000 lên 470.000, 42 dòng tu hoạt động, và hơn 100 nhà thờ mới được xây dựng. Ngài được biết đến là vị giám mục của hiền lành, học thức và gần gũi với dân nghèo.

Ngoài ra, Đức cha Bản còn giữ vai trò Chủ tịch Ủy ban Thánh Nhạc trực thuộc Hội đồng Giám mục Việt Nam trong ba nhiệm kỳ liên tiếp (2010–2019), và từ năm 2019 đảm nhận Chủ tịch Ủy ban Kinh Thánh.

Giám mục Hải Phòng (2022–nay)

Ngày 19 tháng 3 năm 2022, Đức Thánh Cha Phanxicô bổ nhiệm Đức cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản làm Giám mục chính tòa Giáo phận Hải Phòng, đồng thời kiêm Giám quản Tông Tòa Ban Mê Thuột cho đến tháng 8 năm 2024.

Lễ nhận tòa được cử hành long trọng vào sáng 31 tháng 3 năm 2022 tại Nhà thờ chính tòa Hải Phòng, với sự hiện diện của đông đảo giám mục, linh mục, tu sĩ và giáo dân. Khi về với Hải Phòng – mảnh đất quê gốc của cha mẹ, ngài bày tỏ ước nguyện “phục vụ trong tinh thần hiệp thông và đối thoại”.

Đức cha tiếp tục được bầu làm Chủ tịch Ủy ban Kinh Thánh trong nhiệm kỳ 2022–2025 của Hội đồng Giám mục Việt Nam. Ngài chú trọng đến mục vụ Lời Chúa, đời sống thiêng liêng của linh mục, và sứ vụ loan báo Tin Mừng giữa bối cảnh xã hội hiện đại.

Tâm hồn mục tử và dấu ấn đời thường

Với phong thái điềm đạm, trí tuệ và sâu sắc, Đức cha Vinh Sơn được nhiều người yêu mến như một người “cha hiền của đoàn chiên”. Ngài chọn cho mình lối sống giản dị, thích đi bộ, gần gũi với người nghèo, và thường xuyên tự mình đi thăm viếng các giáo xứ xa xôi.
Trong dịp Đại lễ Các Thánh Tử Đạo 2024, ngài đã đi bộ hành hương từ Tòa Giám mục Hải Phòng đến Đền Thánh Tử Đạo Hải Dương, như một cử chỉ cầu nguyện và hiệp thông sâu sắc với các chứng nhân đức tin.

Hình tượng vị giám mục của Lời Chúa

Đức cha Vinh Sơn Nguyễn Văn Bản là một nhà thần học có chiều sâu, một nhà lãnh đạo có tầm nhìn, và trên hết là một mục tử thấm đẫm tinh thần Tin Mừng.
Khẩu hiệu “Hãy bước theo Thần Khí” không chỉ là kim chỉ nam cho đời giám mục của ngài, mà còn là lời mời gọi cho mọi Kitô hữu – hãy để Thánh Thần hướng dẫn, để đức tin được sống động trong từng bước chân.