Dù giữ một vai trò đặc biệt trong mầu nhiệm cứu độ và được tôn kính như Đấng bảo trợ của Hội Thánh hoàn vũ, hành trình đời sống của Thánh Giuse nhất là những năm cuối đời lại được Kinh Thánh ghi chép rất khiêm tốn. Chính sự thinh lặng này khiến nhiều tín hữu băn khoăn: Thánh Giuse đã qua đời ở đâu và trong hoàn cảnh nào?

Khoảng trống trong Kinh Thánh

Các sách Tin Mừng chỉ nhắc đến Thánh Giuse trong một số biến cố gắn liền với thời thơ ấu của Chúa Giêsu: biến cố Truyền Tin cho Giuse, cuộc chạy trốn sang Ai Cập, hay việc trở về Nazareth. Sau khi Chúa Giêsu bước vào tuổi trưởng thành, hình ảnh Thánh Giuse biến mất hoàn toàn. Không có bất kỳ ghi chép nào về tuổi tác, thời điểm hay nơi chốn ngài từ trần.

Chính khoảng lặng bí nhiệm này đã dẫn các học giả đến giả thuyết chung: Thánh Giuse đã qua đời trước khi Chúa Giêsu bước vào sứ vụ công khai. Nếu không, chắc chắn ngài đã hiện diện trong vài biến cố lớn lao, vốn được các tác giả Tin Mừng đặc biệt quan tâm.

Nazareth – nơi được cho là chốn an nghỉ của Thánh Giuse

Dựa trên các truyền thống cổ xưa và suy tư thần học, phần lớn học giả tin rằng Thánh Giuse đã qua đời tại Nazareth, trong chính mái nhà gia đình Thánh.

Từ thế kỷ 17, linh mục Francesco Quaresmi, một nhà nghiên cứu Thánh địa đã ghi lại rằng người dân địa phương vẫn chỉ cho du khách một địa điểm được gọi là “Nhà và Xưởng của Thánh Giuse”, nơi xưa kia từng có một nhà thờ cổ kính được cung hiến dâng kính ngài.

Ngày nay, các tu sĩ Phanxicô tại Thánh địa vẫn bảo tồn truyền thống ấy qua ngôi Nhà thờ Thánh Giuse ở Nazareth, được xây dựng bên cạnh Vương Cung Thánh Đường Truyền Tin.

Cái chết trong vòng tay của Chúa Giêsu và Đức Maria

Dẫu không có chứng tích trực tiếp, một số ngụy thư thời Kitô giáo sơ khai đặc biệt là Ngụy thư về ông thợ mộc Giuse mô tả giây phút Thánh Giuse lâm chung cách cảm động: Chính Chúa Giêsu và Đức Trinh Nữ Maria đã ở bên cạnh, nâng đỡ và an ủi ngài.

Chính vì thế, Thánh Giuse được tôn kính như bổn mạng của “những kẻ qua đời lành”, vì mẫu gương về một cái chết bình an, được bao bọc bởi tình yêu của Con Thiên Chúa và Mẹ Maria.

Thánh tích và truyền thống

Không có tài liệu đáng tin cậy nào cho biết thi hài của Thánh Giuse được an táng ở đâu. Một số truyền thống đạo đức bình dân còn tin rằng Thánh Giuse được Chúa rước cả hồn lẫn xác về Trời, tương tự như mầu nhiệm Đức Mẹ hồn xác lên trời. Điều này không được Giáo Hội xác nhận chính thức, nhưng đã xuất hiện trong nhiều tác phẩm tu đức qua nhiều thế kỷ.

Sự im lặng quanh cái chết của Thánh Giuse không phải là một thiếu sót, nhưng có thể được hiểu như chính phong cách âm thầm phục vụ của ngài: tất cả dành cho Chúa Giêsu và Đức Maria, không giữ lại điều gì cho bản thân.

Tuy không biết chính xác ngày giờ và nơi ngài từ giã cõi đời, Kitô hữu vẫn tin chắc rằng: Thánh Giuse đã hoàn tất hành trình trần thế trong tình yêu, trong đức tin, và trong sự hiện diện thân thương của Đấng Cứu Thế.