Việc Bộ Giáo lý Đức tin, với sự đồng thuận của các Đức Giáo hoàng gần đây, bác bỏ đề xuất định tín tước hiệu "Đấng Đồng Công Cứu Chuộc" (Co-redemptrix) cho Đức Maria không phải là sự giảm thiểu lòng tôn kính, mà là một hành động bảo vệ cốt lõi giáo lý về Đức Kitô. Lý do chính là tước hiệu này tiềm ẩn nguy cơ gây hiểu lầm nghiêm trọng về tính duy nhất và hoàn hảo của công cuộc cứu chuộc.

Bảo vệ vai trò Trung gian Duy nhất của Đức Kitô

Giáo huấn Công giáo kiên định rằng chỉ có một Đấng Trung Gian duy nhất và tối cao giữa Thiên Chúa và loài người, đó là Đức Giêsu Kitô, Ngôi Lời nhập thể. Tước hiệu Co-redemptrix có nguy cơ đưa Đức Maria lên một vị thế song song với Con Thiên Chúa, làm sai lệch nguyên tắc này.

Văn kiện Mater Populi Fidelis nhấn mạnh:

"Tước hiệu này có nguy cơ làm lu mờ vai trò trung gian cứu độ độc đáo của Đức Kitô và do đó có thể tạo ra sự nhầm lẫn và mất cân bằng trong sự hòa hợp các chân lý của đức tin Kitô giáo, vì 'ngoài Người ra, không ai đem lại ơn cứu độ; vì dưới gầm trời này, không có một danh nào khác đã được ban cho nhân loại, để chúng ta phải nhờ vào danh đó mà được cứu độ' (Cv 4:12)."

Công cuộc cứu chuộc của Đức Kitô trên Thập Giá là hoàn hảo và đầy đủ. Văn kiện trích dẫn Piô XII để khẳng định rằng: "hy tế Thập Giá, được dâng trong tinh thần yêu thương và vâng lời, trình bày sự đền bù dồi dào và vô tận nhất." Theo đó, công trình cứu độ đã hoàn tất và không cần bất kỳ sự bổ sung nào từ một tạo vật, dù là cao trọng đến đâu.

Lập trường nhất quán của các Giáo hoàng gần đây

Sự phản đối tước hiệu này không phải là mới, mà là một sự phát triển chín muồi trong thần học Huấn quyền:

Lý giải của Hồng y Ratzinger (Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI)

Khi còn là Tổng Trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, Hồng y Joseph Ratzinger đã bày tỏ sự hoài nghi sâu sắc về tính thần học của tước hiệu này. Ngài nhận định rằng nó thiếu nền tảng rõ ràng trong Mạc Khải:

"Ý nghĩa chính xác của những tước hiệu này không rõ ràng, và giáo lý chứa đựng trong chúng chưa chín muồi. Một giáo lý đã được định nghĩa về đức tin thần linh thuộc về Depositum Fidei [Kho Tàng Đức Tin]... tuy nhiên, không rõ giáo lý được thể hiện trong những tước hiệu này hiện diện trong Kinh Thánh và truyền thống tông truyền như thế nào."

Sau đó, ngài công khai lập luận rằng công thức Co-redemptrix "đi quá xa so với ngôn ngữ của Kinh Thánh và của các Giáo Phụ và do đó làm nảy sinh sự hiểu lầm." Ngài cảnh báo rằng nó sẽ "làm lu mờ nguồn gốc này," tức là sự thật rằng mọi sự đến từ một mình Đức Kitô.

Quan điểm của Đức Giáo Hoàng Phanxicô

Đức Phanxicô đã nhiều lần kiên quyết bác bỏ việc sử dụng tước hiệu này, nhìn nhận nó như một sự sai lệch khỏi vai trò đích thực của Đức Maria là một Môn đệ. Ngài tuyên bố:

"Đức Mẹ không muốn lấy đi bất kỳ tước hiệu nào của Chúa Giêsu... Người không yêu cầu mình là một đấng cứu chuộc gần như là một đấng đồng cứu chuộc: không. Chỉ có một Đấng Cứu Chuộc, và tước hiệu này không thể được nhân đôi."

Ngài kết luận mạnh mẽ: "Đức Kitô 'là Đấng Cứu Chuộc duy nhất; không có đấng đồng cứu chuộc nào với Đức Kitô.'"

Vai trò đích thực: Cộng tác Lệ thuộc và Môn đệ

Việc từ chối Co-redemptrix là để củng cố sự thật rằng Đức Maria là thụ tạo được cứu chuộc đầu tiên và là Môn đệ hoàn hảo nhất của Đức Kitô. Sự vĩ đại của Người không nằm ở sự đồng đẳng mà ở sự tương giao mật thiết và vâng phục tuyệt đối với kế hoạch thần linh.

Văn kiện chỉ ra rằng sự cộng tác của Đức Maria luôn phải là lệ thuộc (subordinate):

"Đức Maria, cũng như chúng ta, là con gái nuôi của Chúa Cha... Người cộng tác trong kinh tế cứu độ bằng một sự tham gia phái sinh và lệ thuộc."

Người là "người môn đệ đầu tiên" (Augustinô: "việc Đức Maria là một môn đệ của Đức Kitô có ý nghĩa hơn việc là mẹ của Đức Kitô"), và hành động của Người luôn hướng về Con mình: "này tôi là nữ tì của Chúa" (Lc 1:38) và "cứ làm theo lời Người dặn" (Ga 2:5).

Cuối cùng, Mater Populi Fidelis kết luận rằng một tước hiệu cần "nhiều lời giải thích lặp đi lặp lại để ngăn nó đi chệch khỏi một ý nghĩa chính xác... trở nên vô ích." Tước hiệu Co-redemptrix không giúp tôn vinh Đức Maria mà lại mạo hiểm làm lu mờ vai trò độc quyền của Chúa Giêsu Kitô.