Những ngày này, khi Sài Gòn rực sáng bởi ánh đèn Giáng Sinh, câu chuyện về hang đá Nhà thờ Đức Bà lại dấy lên nhiều tranh luận. Có người chiêm ngưỡng vẻ đẹp lung linh, có người phê phán rằng: “Sao không dùng tiền ấy để cứu trợ miền Trung lũ lụt?”

Đặt cạnh đó, miền Trung vẫn oằn mình trong nước lũ. Nhiều giáo phận nơi khúc ruột miền Trung đã kêu gọi giảm trang trí, bớt chi phí lễ hội để hỗ trợ bà con. Một bên rực rỡ ánh sáng; một bên gom góp từng chút để cứu nạn nhân thiên tai.

Và giữa hai câu chuyện ấy, là câu chuyện đời thường của mỗi chúng ta, nơi ta phải đối diện với tự do, với lăng kính cá nhân, và với cách ta đánh giá người khác.

Hang đá Sài Gòn và bi kịch của “đòi hỏi”

Mỗi mùa Giáng Sinh, Giáo Hội dựng nên những biểu tượng tôn kính: hang đá, ánh sáng, nến hoa… Những điều ấy không phải để khoe khoang, nhưng để nói rằng:
“Đây là đêm Con Thiên Chúa đến ở với con người.”

Thế nhưng, thời đại mạng xã hội khiến bất kỳ điều gì đẹp đẽ dành cho Chúa cũng dễ bị đặt lên bàn cân phán xét: “Sao không lo cho người nghèo?”, “Trang trí làm gì cho tốn kém?”

Dường như Giáo hội luôn phải “thanh minh” trước dư luận mỗi khi cộng đoàn làm một điều gì đó đẹp cho Thiên Chúa.

Điều nghịch lý là: những người làm đẹp nhà Chúa cũng chính là những người đóng góp thầm lặng rất nhiều cho người nghèo. Chỉ là họ không nói. Sự im lặng của họ nhiều khi bị che lấp bởi tiếng ồn của lời chỉ trích.

Câu chuyện đời thường: con người nhìn mọi sự qua lăng kính của mình

Cái nhìn của ta thường bị định hình bởi hoàn cảnh: Ai đang thiếu thốn sẽ thấy trang trí là phung phí, ai yêu cái đẹp sẽ thấy trang trí là tôn vinh Thiên Chúa, ai đang vật lộn với lũ lụt sẽ chỉ mong người ta nhớ đến mình.

Không cái nhìn nào là đúng hay sai. Nhưng cái sai xuất hiện khi ta cho rằng chỉ có cái nhìn của mình mới đúng – và buộc người khác phải làm như mình muốn.

Đó không phải là bác ái.
Đó là sự áp đặt tinh thần.

Khi Con Thiên Chúa giáng trần: nghèo hèn nhưng không thiếu tôn kính

Trở lại với Kinh Thánh, trong đêm cực thánh hơn 2000 năm trước, Đức Giê-su được đặt trong một máng cỏ nghèo hèn, biểu tượng của sự tự hạ, của Thiên Chúa chọn ở giữa những gì thấp bé nhất của con người.

Nhưng một chi tiết ít ai để ý lại chứa đựng một nghịch lý rất đẹp:

Ba nhà đạo sĩ từ phương Đông mang đến cho Hài Nhi những lễ vật vô cùng quý giá: vàng – nhũ hương – mộc dược.

Đó là những món quà xa xỉ, vượt xa hoàn cảnh chuồng bò nghèo nàn.
Vàng dành cho vua.
Nhũ hương dành cho Thiên Chúa.
Mộc dược dành cho lễ tẩm liệm – tiên báo hiến tế của Ngài.

Vậy thì: Tại sao một Hài Nhi nghèo hèn lại được đón bằng lễ vật sang trọng?. Tại sao Thiên Chúa chấp nhận sự tôn kính ấy thay vì từ chối nó?

Câu trả lời đơn giản nhưng sâu xa: người ta có thể tôn thờ Thiên Chúa bằng bất cứ gì họ có – bằng sự giàu sang hay bằng sự nghèo hèn. Thiên Chúa đón nhận tất cả, miễn là nó xuất phát từ tình yêu.

Điều đó cũng có nghĩa:

• Hang đá lộng lẫy không bao giờ là sai.
• Hy sinh mọi trang trí để cứu trợ cũng không bao giờ là sai.
• Cả hai đều đúng, khi xuất phát từ tự do của tình yêu, không phải sự phán xét hay áp lực dư luận.

Tự do – điểm gặp gỡ giữa con người và Thiên Chúa

Thiên Chúa trao cho con người tự do, và Ngài tôn trọng tự do ấy đến mức chấp nhận để con người sống, chọn lựa, và yêu theo cách của mình.

Tự do để trang trí thật đẹp cho Chúa.
Tự do để dành hết mọi thứ cho người nghèo.
Tự do để sống bác ái theo bối cảnh và ơn gọi riêng.

Vấn đề không phải là làm gì, mà là làm vì ai.
Làm để tôn vinh Chúa?
Làm để yêu thương tha nhân?
Hay làm chỉ để phán xét và chứng minh mình đúng?

Chính nơi giao điểm ấy, ta thấy rõ phẩm giá và trách nhiệm của tự do.

Không phải chuyện đèn – chuyện lũ – hay chuyện đời. Mà là chuyện trái tim.

Những câu chuyện hôm nay không phải để đối lập nhau, nhưng để soi sáng điều quan trọng hơn:

Tự do đích thực luôn đi cùng lòng thương xót.
Mọi hành động, dù lớn hay nhỏ, đều đẹp trước mặt Chúa khi bắt nguồn từ tình yêu.
Hài Nhi trong máng cỏ đã đón nhận cả hơi ấm của mục đồng nghèo và lễ vật quý giá của ba nhà vua.
Vậy thì chúng ta, tại sao lại không đón nhận sự khác biệt của nhau?

Mùa Giáng Sinh mời gọi ta bước ra khỏi phán xét, để nhìn thấy:
ánh sáng đẹp nhất nằm ở nơi một trái tim biết yêu và biết tôn trọng tự do của người khác.