Vatican ngày 4/12/2025 đã công bố báo cáo do Đức Hồng y Giuseppe Petrocchi trình lên Đức Thánh Cha Lêô XIV, kết thúc tiến trình nghiên cứu kéo dài nhiều năm về khả năng cho phụ nữ lãnh nhận chức phó tế. Báo cáo đi đến một kết luận quan trọng: Giáo hội không thể mở chức phó tế – hiểu như một cấp bậc của bí tích Truyền Chức Thánh – cho phụ nữ, dù lúc này vẫn chưa thể đưa ra một phán quyết chung cuộc mang tính dứt khoát như trường hợp truyền chức linh mục.

Ủy ban nghiên cứu, được thành lập theo chỉ thị của Đức Giáo hoàng Phanxicô và hoàn tất công việc vào tháng 2/2025, đã khảo sát cả Kinh Thánh, Truyền thống lẫn huấn quyền để xem xét vấn đề. Báo cáo khẳng định rằng các yếu tố lịch sử – thần học hiện có không cho phép hiểu chức phó tế nữ trong truyền thống như một bí tích tương đương với chức phó tế nam giới. Vì thế, tuy không phủ nhận những đóng góp của phụ nữ trong đời sống mục vụ, Giáo hội vẫn không thể mở ra con đường truyền chức bí tích cho họ ở cấp độ này.

Trong giai đoạn đầu của nghiên cứu năm 2021, ủy ban ghi nhận rằng trong lịch sử, một số cộng đoàn Kitô hữu từng sử dụng danh xưng “nữ phó tế”, nhưng chức vụ ấy không mang nội dung bí tích như phó tế ngày nay hiểu theo giáo lý Công giáo. Khi được đặt trong khung thần học tổng thể của bí tích Truyền Chức Thánh, việc phong chức phó tế cho phụ nữ đặt ra nhiều vấn đề về sự tương thích. Vì vậy, ủy ban đồng thuận rằng cần thận trọng và không áp đặt suy diễn từ các dữ kiện lịch sử thiếu nhất quán.

Đến phiên họp năm 2022, với bảy phiếu thuận và một phiếu chống, ủy ban tán thành kết luận rằng không thể truyền chức phó tế bí tích cho phụ nữ, nhưng đồng thời cũng không tuyên bố đây là phán quyết cuối cùng. Giáo hội vẫn để ngỏ con đường tiếp tục suy tư và nghiên cứu.

Trong phiên họp cuối năm 2025, sau khi Thượng Hội đồng mời gọi tất cả ai quan tâm gửi ý kiến đóng góp, ủy ban đã nhận được 22 bản phản hồi từ nhiều quốc gia khác nhau. Tuy có những lập luận sắc bén và phong phú, số lượng này không đủ để xem như tiếng nói đại diện cho toàn thể Dân Chúa. Nhờ vậy, ủy ban có cơ hội trình bày rõ ràng hơn hai luồng lập luận trái ngược đang hiện diện trong Giáo hội.

Một bên cho rằng việc chỉ dành chức phó tế, linh mục và giám mục cho nam giới dường như không phù hợp với phẩm giá bình đẳng của nam và nữ theo hình ảnh Thiên Chúa. Dựa trên lời Phaolô khẳng định trong thư Galát rằng “không còn nam hay nữ, vì tất cả anh em là một trong Đức Kitô Giêsu”, họ lập luận rằng cần mở rộng thừa tác vụ cho phụ nữ hơn nữa, đặc biệt trong bối cảnh xã hội hiện nay chấp nhận sự bình đẳng giới trên hầu hết mọi phương diện.

Bên kia lại nhấn mạnh rằng nam tính của Đức Kitô không phải là một chi tiết ngẫu nhiên, nhưng thuộc về căn tính bí tích của người được truyền chức. Theo lập luận ấy, người thừa tác thánh thực sự “đóng vai” Đức Kitô – Hiền Phu của Hội Thánh – trong các bí tích. Nếu thay đổi yếu tố này, hệ thống biểu tượng của bí tích cũng sẽ bị phá vỡ, dẫn đến sự đứt gãy ý nghĩa hôn ước của ơn cứu độ. Khi bỏ phiếu, hướng lập luận này nhận năm phiếu ủng hộ và năm phiếu muốn loại bỏ, cho thấy sự căng thẳng thần học vẫn chưa thể ngã ngũ.

Dù vậy, với chín phiếu thuận và một phiếu chống, ủy ban bày tỏ hy vọng mạnh mẽ rằng phụ nữ cần được tham gia nhiều hơn vào các thừa tác vụ chính thức trong Giáo hội. Việc thiết lập các thừa tác vụ mới dành cho phụ nữ được xem như một dấu chỉ ngôn sứ, nhất là tại những nơi họ còn chịu nhiều bất công và phân biệt đối xử.

Trong phần kết luận, Đức Hồng y Petrocchi mô tả sự tranh luận hiện nay như một “biện chứng sâu sắc” giữa hai hướng thần học: một hướng cho rằng chức phó tế là tác vụ phục vụ, không do chức linh mục phát xuất, từ đó có thể mở ra khả năng cho nữ phó tế; hướng còn lại khẳng định tính duy nhất của bí tích Truyền Chức Thánh trong ba cấp bậc, và vì thế không thể tách phó tế khỏi linh mục và giám mục theo logic của bí tích. Nếu phụ nữ được truyền chức phó tế, không có lý do thần học nào để loại trừ họ khỏi hai cấp bậc còn lại.

Vì thế, theo Đức Hồng y, điều cấp thiết lúc này là làm rõ hơn căn tính bí tích và sứ mạng của chức phó tế. Thực tế, có những lục địa chức phó tế gần như không tồn tại, và có nơi phó tế lại làm những công việc vốn thuộc về giáo dân. Sự thiếu nhất quán này cho thấy vấn đề không chỉ nằm ở giới tính của người lãnh nhận, mà còn ở chính việc hiểu và thực hành chức phó tế trong Giáo hội hiện nay.

Báo cáo vì thế kết thúc bằng một thái độ vừa kiên định vừa rộng mở: Giáo hội nói “không” với việc truyền chức phó tế bí tích cho phụ nữ, nhưng vẫn mở ra con đường nghiên cứu sâu xa hơn. Đồng thời, Giáo hội khẳng định tầm quan trọng của phụ nữ và xem việc mở rộng thừa tác vụ dành cho họ như một đáp ứng tích cực và cần thiết cho đời sống mục vụ và sứ vụ hôm nay.