Thông tin từ Toà Thánh

Ngày 7/10, Vatican thông báo: Đức Giáo hoàng Lêô XIV sẽ thực hiện chuyến tông du Thổ Nhĩ Kỳ và Libăng vào tháng tới, đây là chuyến công du nước ngoài đầu tiên kể từ khi ngài trở thành Giáo hoàng.

Chuyến đi mang ý nghĩa biểu tượng quan trọng đối với cả Kitô hữu và người Hồi giáo, vì đây là cuộc hành hương đến hai quốc gia mà vị tiền nhiệm của ngài, Đức Giáo hoàng Phanxicô đã từng lên kế hoạch thăm viếng.

Theo thông báo, Đức Thánh Cha sẽ ở Thổ Nhĩ Kỳ từ 27–30/11, sau đó đến Libăng từ 30/11–2/12. Tại Thổ Nhĩ Kỳ, ngài sẽ hành hương tới thành phố İznik (Nixêa cổ đại) để kỷ niệm 1.700 năm Công đồng Nixêa công đồng đại kết đầu tiên của Kitô giáo.

Ý nghĩa đại kết

Kỷ niệm này có ý nghĩa đặc biệt trong quan hệ giữa Công giáo và Chính thống giáo, bởi Công đồng Nixêa năm 325 xảy ra trước cuộc ly giáo Đông – Tây, nên được cả hai Giáo hội Công giáo và Chính thống nhìn nhận.

Đức Phanxicô từng dự định thực hiện chuyến thăm này vào tháng 5 theo lời mời của Thượng phụ Bartholomew I vị lãnh đạo tinh thần của Chính thống giáo toàn cầu. Tuy nhiên, ngài qua đời vào tháng 4. Ngay từ đầu triều đại, Đức Giáo hoàng Lêô XIV đã bày tỏ ý định tiếp tục những dự định còn dang dở của Đức Phanxicô.

Tổng thống Libăng Joseph Aoun đã công bố chuyến thăm qua mạng X (Twitter), nhưng chỉ nêu thời gian; Vatican cho biết lịch trình chi tiết sẽ được công bố sau.

Cơ hội để nói về hòa bình Trung Đông

Việc công bố chuyến đi trùng với ngày kỷ niệm vụ tấn công của Hamas ngày 7/10/2023 tại miền nam Israel. Đây sẽ là dịp để vị giáo hoàng người Mỹ đầu tiên lên tiếng về hòa bình ở Trung Đông và thân phận của các Kitô hữu tại khu vực này.

Từ khi lên ngôi, Đức Giáo hoàng Lêô XIV liên tục kêu gọi hòa bình và đối thoại tại Trung Đông, nhất là trong bối cảnh chiến dịch tấn công của Israel tại Gaza đang leo thang.

Libăng – niềm hy vọng và thách đố

Đức Phanxicô từ lâu mong muốn đến thăm Libăng, nhưng tình hình chính trị và kinh tế bất ổn đã khiến điều đó không thể thực hiện khi ngài còn sống. Libăng một quốc gia Địa Trung Hải có khoảng 6 triệu dân (bao gồm hơn 1 triệu người tị nạn Syria và Palestine) là quốc gia có tỷ lệ Kitô hữu cao nhất Trung Đông, và cũng là quốc gia Ả Rập duy nhất có nguyên thủ quốc gia là Kitô hữu.

Tuy vậy, Vatican bày tỏ lo ngại rằng sự bất ổn kéo dài đã đe dọa nghiêm trọng đến sự tồn tại của cộng đồng Kitô hữu tại đây, vốn được xem là một “thành trì” của Giáo hội tại Trung Đông.

Libăng hiện vẫn đang vật lộn để phục hồi sau nhiều năm khủng hoảng kinh tế và một cuộc chiến tàn khốc giữa Israel và lực lượng Hezbollah, kết thúc bằng thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ và Pháp làm trung gian vào tháng 11 năm ngoái. Việc thành lập một chính phủ cải cách mới đã chấm dứt khoảng trống chính trị kéo dài hai năm, mang lại hy vọng phục hồi, nhưng tình hình vẫn còn căng thẳng.

Israel vẫn chiếm giữ năm điểm chiến lược ở phía Libăng của biên giới và tiến hành không kích gần như hằng ngày nhằm ngăn Hezbollah tái tập hợp. Hezbollah đang chịu áp lực ngày càng lớn cả trong và ngoài nước để giải giáp, nhưng từ chối cho đến khi Israel rút quân và ngừng tấn công. Giới quan sát lo ngại nguy cơ xung đột nội bộ nếu chính quyền Libăng buộc phải giải giáp Hezbollah bằng vũ lực.

‘Dấu chỉ hiệp nhất cho mọi người’

Đức Hồng y Bechara Boutros Raï – Thượng phụ Công giáo Maronite, lãnh đạo Giáo hội Công giáo lớn nhất tại Libăng, chia sẻ:

“Chúng tôi chờ đón chuyến viếng thăm của Đức Thánh Cha với niềm vui lớn và hy vọng mới. Chúng tôi mong rằng chuyến viếng thăm Tông tòa này sẽ mang lại hòa bình, ổn định, và trở thành dấu chỉ hiệp nhất cho tất cả người dân Libăng cả Kitô hữu lẫn Hồi giáo trong giai đoạn lịch sử đầy thử thách này.”

Lần gần nhất một giáo hoàng thăm Libăng là Đức Bênêđictô XVI vào tháng 9/2012 chuyến công du nước ngoài cuối cùng của ngài.

Hiện khoảng 1/3 dân số Libăng được cho là Kitô hữu, dù không có con số chính thức do nước này không tổ chức điều tra dân số từ năm 1932. Người Maronite là nhóm Kitô hữu lớn và có ảnh hưởng nhất, và theo thông lệ, Tổng thống Libăng luôn là một tín hữu Maronite.

Thăng bằng ngoại giao mong manh tại Trung Đông

Chuyến đi được công bố đúng vào ngày Israel tưởng niệm vụ tấn công 7/10 và cũng là lúc chính quyền Israel chỉ trích Vatican vì những phát biểu của Ngoại trưởng Tòa Thánh mà họ cho là “gây vấn đề.”

Trong cuộc phỏng vấn với Vatican Media, Đức Hồng y Pietro Parolin lên án vụ “thảm sát vô nhân đạo” do Hamas gây ra ở Israel và làn sóng bài Do Thái gia tăng. Tuy nhiên, ngài cũng cho rằng việc Israel san phẳng Gaza là một cuộc thảm sát không cân xứng, đồng thời kêu gọi các nước ngừng cung cấp vũ khí cho Israel.

Đại sứ quán Israel cạnh Tòa Thánh đã phản ứng trên X, cho rằng dù “chắc chắn có thiện chí”, nhưng phát biểu của Đức Hồng y “có nguy cơ làm suy yếu nỗ lực chấm dứt chiến tranh ở Gaza và chống lại chủ nghĩa bài Do Thái.” Họ cũng chỉ trích ngài sử dụng “sự tương đương đạo đức có vấn đề” khi nói về các cuộc thảm sát của cả hai bên.

Sự việc này cho thấy con đường ngoại giao mong manh mà Vatican và Đức Giáo hoàng Lêô XIV phải bước đi khi đề cập đến các vấn đề Trung Đông, trong khi vẫn cố duy trì truyền thống trung lập của Tòa Thánh.

Tác giả: Nicole Winfield – Associated Press - Bài đăng trên Americamagazine.