Trong Thánh vịnh 51 câu 9, chúng ta đọc:

"Xin dùng cành hương thảo

rảy nước thanh tẩy con, con sẽ được tinh tuyền;

xin rửa con cho sạch, con sẽ trắng hơn tuyết."

(Bản tiếng Anh: "Cleanse me with hyssop, and I will be clean;
    wash me, and I will be whiter than snow.")

Từ “hương thảo” ở đây dịch từ hyssop (Origanum syriacum hoặc Hyssopus officinalis), một loại cây bản địa Trung Đông, khác hoàn toàn với cây hương thảo (rosemary) của Địa Trung Hải. Và từ Hyssop thì trong tiếng Việt không phải là hương thảo mà là là bài hương, là một loài thực vật có nguồn gốc từ Trung Đông và Nam Âu, nổi tiếng với công dụng chữa bệnh ho, cảm lạnh và các vấn đề hô hấp khác. Cây có hoa và lá màu tím, hồng, mang vị hơi đắng do chứa nhiều tannin và catechin. 

Hyssop (nhành hương thảo trong Kinh Thánh)

• Dùng trong nghi thức thanh tẩy (Lê-vi 14, Dân số 19)
• Dùng quét máu chiên lên cửa trong lễ Vượt Qua (Xh 12,22)
• Tượng trưng cho thanh tẩy, khiêm nhường và đổi mới tâm hồn

Trong khi đó, hương thảo thực sự là một loại khác.

🌿 Rosemary (cây hương thảo ngày nay)

• Hoàn toàn không xuất hiện trong Kinh Thánh
• Thuộc loài Rosmarinus officinalis
• Không liên quan đến hyssop về mặt sinh học hoặc phụng vụ
• Là một loại cây bụi thân gỗ, thuộc họ bạc hà (Lamiaceae).

🌱 Đặc điểm nổi bật

• Mùi hương mạnh, đặc trưng, hơi cay, rất dễ nhận ra.
• Lá thường được dùng trong ẩm thực, đặc biệt là các món nướng, món Âu.
• Tinh dầu hương thảo dùng trong liệu pháp hương thơm (aromatherapy), giúp thư giãn và tăng tập trung.
• Cây sống được ngoài trời lẫn trong nhà nếu có đủ ánh sáng.

🌸 Công dụng

• Gia vị trong nấu ăn (thịt gà, bò, cá, khoai tây, sốt…).
• Tinh dầu giúp giảm stress, tăng trí nhớ, thông mũi.
• Dùng làm trà, nước ngâm, hoặc trang trí.
• Có đặc tính kháng khuẩn, chống viêm nhẹ.
• Có lá nhỏ, dài, màu xanh đậm, mặt dưới hơi trắng, tỏa mùi thơm mạnh mẽ.
• Hoa nhỏ màu tím nhạt, xanh lam hoặc trắng.
• Nguồn gốc từ vùng Địa Trung Hải, nay được trồng khắp nơi trên thế giới.

Những lý do hiểu nhầm:

Trong các bản dịch Kinh Thánh trước đây (nhất là bản cũ của Nhóm Phiên Dịch Các Giờ Kinh Phụng Vụ), từ hyssop được dịch thành hương thảo, vì tiếng Việt lúc đó chưa có từ tương ứng cho loại cây Trung Đông này.

Điều này khiến nhiều người tưởng “hương thảo” trong Thánh Vịnh là rosemary – vì hiện nay rosemary được gọi là “hương thảo”.

Hai loại cây đều có mùi thơm và lá nhỏ

• Hyssop: lá nhỏ, họ bạc hà, mọc cụm.
• Rosemary: lá nhỏ, có mùi thơm mạnh.

Vì có nét tương đồng về hình dáng, người dịch thời xưa chọn từ “hương thảo” để diễn tả ý “cây thơm dùng trong nghi lễ thanh tẩy”.

Rosemary thời xưa không phổ biến tại Việt Nam

Khi các bản Kinh Thánh tiếng Việt được dịch, rosemary gần như không có hoặc rất ít người biết, nên khó có sự so sánh.
Đến thời nay rosemary phổ biến hơn, nên sự nhầm lẫn mới xuất hiện.

Bài viết này không có ý phê phán hay chê trách bất cứ ai. Chúng tôi đón nhận những góp ý hay bàn luận cụ thể hơn về sự lý thú này.