Có lẽ trong bối cảnh chính trị căng thẳng và sôi sục hiện nay, chẳng có chủ đề nào bị xem là “thiếu thực tế” hơn việc nói về một tội lỗi cổ xưa mang tên lười biếng (Sloth).

Nhưng thật ra, chính khi con người tưởng rằng mình đã quá bận rộn, “không còn thời gian để lười biếng”, thì tội lỗi này lại đang len lỏi vào trong đời sống hiện đại một cách sâu sắc nhất.

Một tuần sau cuộc bầu cử đầy biến động, nhiều tín hữu Công giáo đang cảm thấy chán nản, mệt mỏi; những người bảo thủ vốn là đồng minh tự nhiên của họ dường như kiệt sức và mất phương hướng. Toàn xã hội cũng rơi vào cảm giác “đã quá tải”: ai cũng nói mình làm việc quá nhiều, bị cuốn vào vòng xoáy tài chính, công việc và thiết bị công nghệ.

Nhưng như nhà văn Henry Fairlie từng viết trong cuốn The Seven Deadly Sins Today (1979): “Các thiết bị và công nghệ đã giải thoát chúng ta khỏi phần lớn công việc nặng nhọc. Và chúng ta làm gì với thời gian rảnh đó? Chúng ta quay vào trong, chỉ biết nghĩ cho bản thân.”

Lời ông viết cách đây gần nửa thế kỷ mà vẫn còn nguyên tính tiên tri. Bởi ngày nay, trong mỗi căn nhà đều có một “bàn thờ cho sự lười biếng” đó là chiếc máy tính, điện thoại, hay tivi luôn sẵn sàng mở ra thế giới ảo, nơi ta không cần nỗ lực mà vẫn thấy được “thỏa mãn”.

Sự lười biếng trong đời sống luân lý và tình dục

Không chỉ khiến con người xa rời lao động chân chính, Sloth còn góp phần vào khủng hoảng luân lý hiện đại.
Người ta thường nghĩ khiêu dâm (pornography) là hệ quả của dâm dục (lust), nhưng thực ra nó cũng là con đẻ của lười biếng.

Bởi thứ “ảo dục” ấy khiến nhiều người trở nên quá lười để yêu thật, quá mệt mỏi để xây dựng một mối tương quan thực sự – nơi có hy sinh, trách nhiệm và tình yêu.

Từ thời Thánh Tôma Aquinô, Giáo hội đã định nghĩa Sloth là “mong muốn không bị quấy rầy bởi những điều Thiên Chúa muốn nơi ta.”
Chính vì vậy, lười biếng cũng là nguyên nhân sâu xa của ngừa thai nhân tạo con đường “dễ hơn” so với việc mở lòng đón nhận sự sống theo ý Chúa.

Sloth thì thầm vào tai giới trẻ rằng: “Hãy đợi đến khi sự nghiệp vững vàng rồi mới kết hôn, mới sinh con.” Nó cũng nói: “Những mối quan hệ không ràng buộc sẽ thoải mái hơn, dễ chịu hơn.” Và khi đức tin đòi hỏi ta phải lên tiếng trước bất công, Sloth lại khuyên ta “thôi cứ im lặng, đừng phiền phức làm gì”.

Sloth – cội rễ của sự dửng dưng tôn giáo

Phong trào vô thần và chủ nghĩa thế tục cũng có phần gốc rễ từ Sloth.
Bao nhiêu người nói rằng họ “không tin” nhưng thật ra, họ chỉ không muốn rời khỏi giường vào sáng Chúa nhật, không muốn tắt máy tính một giờ để tham dự Thánh lễ, không muốn dành thời gian cho điều vượt quá “ý thích cá nhân”.

Đức tin, giống như cơ bắp, chỉ mạnh lên khi được rèn luyện. Nhưng trong một xã hội đầy tiện nghi, người ta lại ngại phải “tập thể dục thiêng liêng”.

Như Sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo viết: “Sự lười biếng trở thành tội khi nó làm chậm lại hoặc dừng hẳn nỗ lực mà ta cần phải bỏ ra để đạt tới ơn cứu độ.”

Nói theo ngôn ngữ hôm nay: sống “như thường lệ”, an phận trong sự thoải mái, chính là hình thức hiện đại của Sloth.

Thoát khỏi Sloth – bước đầu của ơn cứu độ

Vậy người Công giáo hôm nay phải làm gì?
Trước hết, hãy đứng dậy.
Rời khỏi ghế sofa, tạm ngắt kết nối internet và đến nhà thờ tham dự Thánh lễ hằng ngày nếu có thể.

Với những ai hoạt động công khai, đừng quá bận tâm đến dư luận, mạng xã hội hay truyền thông. Hãy mạnh mẽ trình bày sự thật đức tin bằng khả năng của mình, dù có bị hiểu lầm hay chê cười.

Và các vị lãnh đạo Giáo hội thay vì xuất hiện ở những buổi tiệc sang trọng hay sự kiện chính trị có lẽ nên can đảm nói “không”, khi chính những người tổ chức lại cổ vũ cho việc phá thai hay hủy hoại phẩm giá con người.

Suy niệm về Sloth có thể là bước đầu để chúng ta ra khỏi hố sâu tinh thần hiện nay.
Bởi lựa chọn ngược lại “lười đến mức đánh mất phần rỗi của mình” mới thật sự là điều đáng sợ nhất.

Giới thiệu tác giả

Mary Eberstadt là Nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Đức tin và Lý trí (Faith and Reason Institute) và hiện giữ Ghế Panula tại Trung tâm Thông tin Công giáo (Catholic Information Center).
Bà là tác giả của nhiều cuốn sách nổi tiếng, trong đó có Adam and Eve after the Pill, Revisited (Adam và Eva sau viên thuốc tránh thai, tái bản), với lời tựa của Hồng y George Pell.